Tháng không có hoa
Không phải tháng nào cũng có hoa để nhớ. Có những tháng chỉ lặng lẽ đi qua, không sắc màu, không hương nồng, chỉ thoáng như một cái thở dài dịu nhẹ của trời đất. Tháng 7 là một tháng như thế – nằm giữa năm, không khởi đầu, chẳng kết thúc. Trên cành không có nụ, dưới phố không còn mưa bụi, chỉ là một bầu không khí chậm rãi, đủ để người ta nhận ra mình đang sống. Với những ai lớn lên từ làng quê, tháng 7 không hề nhạt nhòa. Nó mang theo mùi – thứ hương rất riêng, không thể cắm vào bình, cũng không thể gói ghém trong ký ức gọn gàng, nhưng luôn âm ỉ đâu đó trong lòng.
Mùi của đồng sau gặt
Tháng 7, ở quê, là mùa gặt vừa dứt. Những cánh đồng đã thôi xanh, chỉ còn trơ gốc rạ nhọn hoắt dưới nắng. Đất khô nứt, bùn còn đọng ẩm sau cơn mưa ban trưa. Rơm được phơi vàng óng trên sân gạch, từng bó rơm được gom về, cột chắc bằng dây chuối, chất lên xe đạp, xe trâu. Cái mùi ấy – mùi rơm mới, mùi đất vừa lật, mùi áo mẹ ướt mồ hôi – là mùi của sống động, của lao động, của một thứ giản dị nhưng no đủ. Mùi ấy bám vào chiều, len trong bếp, nằm trên lưng áo cha và ngủ trong tóc của những đứa trẻ đang lớn dần lên giữa mùa. Không ồn ào như hoa, nhưng thầm lặng, trầm sâu và đầy sức nặng.
Những thứ không giữ được – lại ở lại lâu nhất
Lớn lên rồi, người ta học cách giữ lại mọi thứ: một bức ảnh, một dòng tin nhắn, một chiếc vé xem phim. Nhưng những gì thật sự quan trọng lại thường là những thứ không thể lưu giữ. Như mùi rơm sau gặt. Như cảm giác bàn chân dẫm lên đất nẻ, tay nắm chặt bó lúa cuối cùng. Như tiếng gió lùa qua hàng cau khi chiều sắp tắt. Tất cả những điều đó không thể đóng khung, không thể diễn tả đủ bằng lời, nhưng lại sống rất dai trong ký ức. Và đôi khi, để ký ức không tan mất, người ta cần một cái neo – một vật nhỏ, không nói gì cả, nhưng vẫn lặng lẽ giữ hộ mình một khoảng trời cũ.
Một vật nhỏ không cần phải được hiểu
Tôi có một chú voi gốm sành, màu đỏ đất. Nó không bóng, không hoa văn, không bắt mắt – chỉ đơn giản là một hình khối tròn đầy, đứng lặng như thể đã ở đó từ rất lâu rồi. Không ai hỏi vì sao tôi giữ nó. Và tôi cũng không giải thích. Mỗi lần nhìn thấy nó, tôi nhớ đến đồng sau gặt, nơi mẹ cặm cụi gom rơm, cha lội bùn dắt trâu, còn tôi – chỉ ngồi bên bờ ruộng, không làm gì cả, chỉ ngửi mùi của đất, của trời, của người thân. Cái yên tĩnh ấy – cái không cần phải giải thích ấy – là điều mà chú voi nhỏ này vô tình giữ giùm tôi, bằng sự im lặng rất sâu.
Giữ lại một chút thôi, là đủ
Tháng 7 không có hoa. Nhưng đôi khi, nó khiến một người đang bận rộn phải dừng lại – chỉ vì bất chợt trong không khí có một mùi quen. Một mùi cũ. Một mùi mình tưởng đã quên. Và nếu khi đó, có một vật nhỏ đủ đúng hiện ra trước mặt – như một chú voi gốm thô mộc chẳng nói gì – thì có lẽ, ký ức sẽ chọn ở lại. Không cần rực rỡ, không cần được ngợi ca. Chỉ cần đúng. Đủ yên. Và thật.
Nếu bạn đã từng đi qua mùa gặt, từng gom rơm, từng ngửi mùi nắng cháy trên lưng áo mẹ,
thì có lẽ, bạn sẽ hiểu: có những vật nhỏ không làm gì cả,
nhưng vẫn làm mình thấy bình yên.